Geleerde lessen
"Deze keer wil ik niet dat je onderwijs geeft over gezondheid, dat heb je al zo vaak gedaan. Nu wil ik dat mensen vertellen wat ze er eigenlijk mee gedaan hebben." Wat een wijsheid van onze Lentera-directeur. Lessen neem je niet alleen tot je, je moet er ook iets mee doen. Ik ben voor ruim twee weken terug in Wamena en zo zitten we op een middag bij elkaar met zo'n 40 Lentera-collega's en wordt er om de beurt verteld wat ze geleerd hebben, wat gelukt is en wat moeilijk blijft. Tanden poetsen zit bij veel gezinnen goed in het systeem, wormenpillen worden juist niet zo vaak ingenomen. Regels stellen over schermtijd van kinderen lijkt wel helemaal onmogelijk te zijn, hoe herkenbaar. Een mooie omslag in denken zie ik ook als een collega zegt dat hij nu aan andere oorzaken denkt bij ziektes. Papua's zijn vanaf hun vroegste jeugd verteld dat niet iets je ziek maakt, maar iemand. Dus, is iemand ziek, dan ga je op zoek naar de schuldige. Nu vertelt mijn collega: "Als ik hoofdpijn heb, ga ik eerst bedenken of ik wel genoeg gedronken heb, of misschien lag ik niet op tijd in bed."
Het was erg goed om weer even "thuis" te zijn. Zo voelde het echt, ik stapte uit het vliegtuig en even ging het door me heen: nu staat Elco op me te wachten met de auto en gaan we samen naar huis. Maar deze keer waren het Lentera-collega's die me oppikten en met meteen een lading fruit cadeau deden. Het was weer als vanouds, iedereen pakt de draad op waar we gebleven waren, alsof we helemaal niet weg geweest zijn. Waarschijnlijk voelt het voor hen ook anders dan voor ons. Zij zijn in dezelfde wereld gebleven, waar alles zijn gangetje gaat en waarin wij tijdelijk afwezig zijn. Wij zijn verhuisd naar een compleet andere wereld en mogen af en toe weer even samen oplopen met onze vrienden en collega's. Dat werd me nu weer temeer duidelijk. Ons leven in Wamena heeft de meeste impact gehad en heeft dat misschien nog wel, door er te zijn, het leven samen te leven. Trainingen zijn leuk en goed, maar het is altijd de vraag hoeveel daar van blijft hangen en wat ermee gedaan wordt. Dat geldt soms toch ook echt voor het voorbeeld wat wij hebben proberen te geven. Ik was nog maar een dag in Wamena en onze huishulp kwam buurten en binnen een mum van tijd waren alle financiële noden op tafel gelegd en hadden we discussie als vanouds: "Mijn band is lek, repareren kost Rp60.000, maar zoveel geld heb ik nooit op zak. Ik weet wel dat je vindt dat ik dan moet sparen, maar het lukt me gewoon niet." Intussen lukt het haar wel om regelmatig Rp20.000 bij elkaar te sprokkelen en daarmee een motortaxi te nemen. Waarschijnlijk heeft ze al bij al wel meerdere keren een nieuwe fietsband kunnen kopen, als ze dit taxigeld gespaard had. Sparen, vooruit denken, het blijft een moeilijk issue, als je bij de dag leeft en niet verder denkt, omdat je daar gewoon de energie en financiën niet voor hebt.
Een aantal jaren geleden heb ik met enkele organisaties een redelijk werkend systeem opgezet om patienten te helpen, die ingevlogen worden uit dorpen. Dit lag enigszins op z'n gat en ik had ook niet het idee dat ik hier wat aan zou kunnen doen, in de korte tijd dat ik in Wamena zou zijn. In een gesprek met een MAF-piloot kwam het toch even op deze patiënten. Hij woont nog maar kort in Wamena en had geen idee dat zo'n systeem er was, maar werd meteen enthousiast om het weer nieuw leven in te blazen. In no time werd een vergadering bijeen geroepen met meerdere vlieg-organisaties en organisaties van kerken, de club mensen die we in het verleden ook bij elkaar hadden. En zowaar, iedereen was er en het oude systeem kon weer opgepakt worden. Mooi dat er ook van Hogerhand meegedacht werd, want mijn plan was het niet, ik dacht dat het niet mogelijk was.
Na drie weken afwezigheid was ik weer erg blij om bij Elco en de kinderen terug te zijn. En, wonderlijk, ook Dordt voelt als thuis. We hebben nu gewoon twee thuizen. We wonen en werken nu vooral in Nederland, maar eigenlijk zetten we ons werk in Papua ook gewoon low profile door. Hopelijk kunnen we dat de komende jaren blijven doen!